ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΟΙΗΤΗ

              (ομάδα διερεύνησης και αξιοποίησης βιογραφικών στοιχείων)

     Η προσωπική ζωή του ποιητή και οι επιδράσεις που δέχεται από το περιβάλλον διαμορφώνουν σε ένα βαθμό και την ποίησή του. Επιβεβαιώνεται η παραπάνω άποψη απ’ τη στάση ζωής που προτείνει ο Κ.Π.Καβάφης  στο συγκεκριμένο ποίημα;

   Συνθέστε ένα κείμενο όπου θα καταγράφετε την άποψή σας. Στην προσπάθεια αυτή θα σας βοηθήσουν τα βιογραφικά  που θα βρείτε στο διαδίκτυο.

ΔΙΚΤΥΑΚΟΙ ΤΟΠΟΙ:         www.snhell.gr    /   www.e-Alexandria.gr

                www.kavafis.gr/index.asp   /   www.el.wikipedia.org

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

(ομάδα συσχέτισης – σύγκρισης με παράλληλα κείμενα)

    Επισκεφθείτε τους  ΔΙΚΤΥΑΚΟΥΣ ΤΟΠΟΥΣ ,

                          http://www.kavafis.gr/poems/list.asp?cat=1

                     και    http://cavafis.compupress.gr/index3.htm

και μελετήστε τις παραινέσεις που απευθύνει ο ποιητής στα ποιήματα, «Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον» και «Ιθάκη». Ποιους κοινούς τόπους και αναφορές επισημαίνετε ανάμεσα σ’ αυτά και στο ποίημά μας , «Όσο μπορείς», για την πρέπουσα στάση ζωής κάθε ανθρώπου;  

Φύλλο εργασίας για την εμπέδωση του ποιήματος

1. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα ποιήματα του Κ. Καβάφη διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες σύμφωνα με το περιεχόμενό τους :

• Ιστορικά

• Διδακτικά – φιλοσοφικά
• Αισθησιακά-Ηδονικά

να μελετήσετε το ποίημα και να το εντάξετε στην/ στις κατηγορία/-ες που ανήκει. Να αιτιολογήσετε την επιλογή σας.

2.Σε ποιο πρόσωπο μιλάει ο ποιητής και σε ποιον απευθύνεται ,κατά τη γνώμη σας;

3.Να δικαιολογήσετε τον τίτλο του ποιήματος. Ποια η σημασία της φράσης: «όσο μπορείς»;

4. Ποιες κοινωνικές εκδηλώσεις μπορούν να ευτελίσουν τη ζωή του ανθρώπου;

5.«ως που να γίνει σα μια ξένη φορτική»: ποιον κίνδυνο επισημαίνει ο ποιητής στον στίχο αυτό;

6 .Να εντοπίσετε στο ποίημα τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ποίησης του Καβάφη και της γλώσσας που χρησιμοποιεί, με βάση τα παρακάτω στοιχεία:

• ιδιότυπη γλώσσα του Kαβάφη: πρόκειται για λόγια γλώσσα με τύπους της δημοτικής αλλά και των αρχαίων ελληνικών(μείγμα καθαρεύουσας και δημοτικής). Μερικές φορές έχει και ιδιωματικούς τύπους της Κωνσταντινούπολης. Η καβαφική γλώσσα αναγνωρίζεται εύκολα.

• Από άποψη μορφής τα ποιήματά του είναι μοντέρνα/νεωτερικά. Συνήθως, δεν έχουν ομοιοκαταληξία, οι στροφές μπορεί να μην έχουν ίσο αριθμό στίχων και οι στίχοι είναι ανισοσύλλαβοι.Το μέτρο είναι συνήθως ιαμβικό.
•  Μερικές φορές απουσιάζει η στίξη. Άλλες όμως φορές η στίξη παίζει σημαντικό ρόλο (πχ. ειρωνεία, σκηνοθετικές οδηγίες απαγγελίας, όπως χαμήλωμα φωνής όταν έχουμε παρένθεση).
• Ο ποιητικός του λόγος είναι απλός, λιτός, πυκνός, επιγραμματικός, αντιρητορικός, πεζολογικός, συνήθως χωρίς διακοσμητικά επίθετα και λυρικές εκφράσεις, χωρίς πλούσια εκφραστικά μέσα.

7. Διαβάστε το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη «Το Παράπονο» και να το συγκρίνετε θεματικά κι ιδεολογικά με το ποίημα του Κ. Καβάφη «Όσο μπορείς» . Σε ποια συμπεράσματα καταλήγετε; 

Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω
άλλα είναι εκείνα που αγαπώ
γι' αλλού γι' αλλού ξεκίνησα.

Στ' αληθινά στα ψεύτικα
το λέω και τ' ομολογώ.
Σα να 'μουν άλλος κι όχι εγώ
μες στη ζωή πορεύτηκα.

Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα πάντα θα 'ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.

Οδυσσέας Ελύτης, "Το Παράπονο", Τα ρω του έρωτα  (1972), Ποίηση, Ίκαρος 2002, σελ. 298.

8. Να απαντήσετε στον Καβάφη και στο ποίημά του «όσο μπορείς» σε μία (1) παράγραφο 10 περίπου γραμμών. Τι πρέπει να κάνει/να κάνουμε, για να μη γίνει η ζωή μας ξένη, φορτική;

Όσο μπορείς του Καβάφη

 "Όσο μπορείς" Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ

Κι αν δεν μπορείς να κάμεις την ζωή σου όπως την θέλεις,
τούτο προσπάθησε τουλάχιστον
όσο μπορείς: μην την εξευτελίζεις
μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου,
μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες.

Μην την εξευτελίζεις πηαίνοντάς την,
γυρίζοντας συχνά κ’ εκθέτοντάς την
στων σχέσεων και των συναναστροφών
την καθημερινήν ανοησία,
ώς που να γίνει σα μια ξένη φορτική.

Δομικά στοιχεία:  Οι τρεις ενεργητικές μετοχές («πηαίνοντας», «γυρίζοντας», «εκθέτοντας»): α) Αναδεικνύουν το θέμα της προσωπικής ευθύνης του ανθρώπου στο πώς θα πορευτεί τη ζωή του. β)Υποδεικνύουν τον τρόπο με τον οποίο η ζωή του καταντά «ξένη και φορτική».

Μέρη του ποιήματος: 1. Α΄ στροφή: Συμβουλές του αφηγητή για περιφρούρηση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. 2. Β΄ στροφή: Τρόποι εξευτελισμού της ζωής μας και η κατάληξη του ανθρώπου. Παρατήρηση: Όλες οι παραινέσεις διατυπώνονται εδώ με αρνητισμό: Κι αν δεν μπορείς… μην την εξευτελίζεις.

Συμβουλή του αφηγητή: « Προσπάθησε να κάμεις τη ζωή σου όπως τη θέλεις», «όσο μπορείς» 1 η παραίνεση: «μην την εξευτελίζεις» Τρόποι εξευτελισμού: «μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου», «μες στες πολλές κινήσεις κι ομιλίες» 2 η παραίνεση: «μην την εξευτελίζεις… πηαίνοντας, γυρίζοντας, εκθέτοντας» Τρόποι εξευτελισμού: «στων σχέσεων και των συναναστροφών την καθημερινή ανοησία» Κατάληξη: Η ζωή θα γίνει «μια ξένη φορτική»

Οπτική του αφηγητή: 1. Κώδικας συμπεριφοράς στην ατομική και κοινωνική ζωή: Διασφάλιση της προσωπικής ελευθερίας/προάσπιση της αξιοπρέπειας «όσο μπορείς»/ αποφυγή εκδηλώσεων εντυπωσιασμού. 2. Πράξεις που εξευτελίζουν τη ζωή μας: συμβατικές κοινωνικές σχέσεις και ανούσιες συναναστροφές/υποταγή στον συρμό/ έκθεση της προσωπικής ζωής. 3. Τι εννοεί λέγοντας «ξένη και φορτική ζωή»: αλλοτριωμένη/ ετερόφωτη/ ανιαρή/επιφανειακή ζωή απομακρυσμένη από την πνευματική αναζήτηση και την ψυχική ευφορία/ζωή που «αγωνίζεται» για το «φαίνεσθαι» και όχι για το «είναι».

Γλώσσα: Δημοτική με εκφραστική δύναμη και με τύπους από το γλωσσικό περιβάλλον της Αλεξάνδρειας. Ύφος: Πεζολογικό, άμεσο και λιτό με στοιχεία καθημερινής ομιλίας. Τόνος: Διδακτικός με διάθεση έμμεσης εξομολόγησης και χωρίς λυρικά στοιχεία. Σχήματα λόγου: Προσωποποίηση της ζωής του ανθρώπου («μην την εξευτελίζεις… εκθέτοντάς την»/ Παρομοίωση («σαν μια ξένη φορτική»/Παρονομασία («στην πολλή… στες πολλές»/Προσδιοριστικά επίθετα («πολλή», «καθημερινήν». «ξένη φορτική». Μετρική: Δύο ισόστιχες στροφές από πέντε ιαμβικούς ανισοσύλλαβους στίχους η καθεμιά/ Συνιζήσεις («κι ομιλίες, ανοησία)/διασκελισμοί (στ. 2-3, 3-4,7-8,8-9)